صنعت نساجی در طول تاریخ شاهد تحولات چشمگیری بوده است. از اختراع نخ ریسی و بافندگی تا ظهور الیاف مصنوعی، هر نوآوری، مرزهای این صنعت را گسترش داده و کاربردهای جدیدی برای پارچه ها به ارمغان آورده است. در میان این تحولات، ظهور منسوجات بی بافت در اواخر قرن بیستم، نقطه عطفی بود که انقلابی در این صنعت ایجاد کرد.
برخلاف پارچه های سنتی که از طریق بافت تار و پود تولید می شوند، منسوجات بی بافت از الیاف یا رشته های مجزا به روش های مختلفی مانند ذوب شدن، ریسندگی در مذاب، ریسندگی اسپان باند، سوزنی و التراسونیک به هم پیوند داده می شوند. این روش تولید، مزایای قابل توجهی را به همراه دارد که منسوجات بی بافت را به گزینه ای ایده آل برای طیف گسترده ای از کاربردها تبدیل کرده است.
منسوجات بی بافت چیست؟
منسوجات بی بافت یا پارچه اسپان، اجزای نرم و تختی هستند که از الیاف گرمسیری ساخته می‌شوند. این منسوجات معمولاً از پلیپروپیلن، پلی استر یا رویه‌های مخلوط تولید می‌شوند و از قواره‌های الیافی تشکیل شده‌اند. از جمله کاربردهای رایج منسوجات بی بافت می‌توان به لوازم بهداشتی، بسته‌بندی، پوشاک، ماسک‌های پزشکی و تمیزکردن صنعتی اشاره کرد. این منسوجات به دلیل خواصی مانند جذب آب، تنفس پذیری و مقاومت در برابر شکستن، در صنایع مختلف بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش تولید منسوجات بی بافت
همانطور که در توضیحات قبلی اشاره شد، منسوجات بی بافت برخلاف پارچه‌های سنتی که از طریق بافت تار و پود تولید می‌شوند، از روش‌های مختلفی برای اتصال الیاف یا رشته‌ها به یکدیگر استفاده می‌کنند. این روش‌ها به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- روش‌های مکانیکی:
- روش سوزنی: در این روش، الیاف یا رشته‌ها با استفاده از سوزن‌های مخصوص به یکدیگر نفوذ داده می‌شوند و به این ترتیب، پارچه بی بافت تشکیل می‌شود. این روش برای تولید منسوجات ضخیم و استحکام بالا مانند ژئوتکستایل و فیلترها مناسب است.
- روش تار عنکبوتی: در این روش، از فشار هوا برای پرتاب الیاف یا رشته‌ها به سمت یک صفحه مشبک استفاده می‌شود. الیاف در این صفحه به هم پیوسته و پارچه بی بافت نازک و ظریفی را تشکیل می‌دهند. این روش برای تولید منسوجاتی مانند ماسک و دستمال‌های مرطوب مناسب است.
- روش پرس گرم: در این روش، الیاف یا رشته‌ها با استفاده از حرارت و فشار به یکدیگر پرس می‌شوند و به این ترتیب، پارچه بی بافت تشکیل می‌شود. این روش برای تولید منسوجاتی مانند عایق‌های حرارتی و صوتی مناسب است.
- روش‌های شیمیایی:
- روش اتصال با رزین: در این روش، از رزین‌های مصنوعی برای اتصال الیاف یا رشته‌ها به یکدیگر استفاده می‌شود. این روش برای تولید منسوجاتی مانند دستمال‌های مرطوب و پدهای بهداشتی مناسب است.
- روش اتصال با حلال: در این روش، از حلال‌های شیمیایی برای حل کردن بخشی از الیاف یا رشته‌ها استفاده می‌شود. پس از تبخیر حلال، الیاف به یکدیگر چسبیده و پارچه بی بافت تشکیل می‌شود. این روش برای تولید منسوجاتی مانند اسپان باند و ملت بلون مناسب است.
- روش‌های ذوب شدن:
- روش مذاب دمیده: در این روش، الیاف پلیمری مذاب از طریق نازل‌های مخصوص به سمت یک صفحه یا غلتک پرتاب می‌شوند. الیاف در این صفحه یا غلتک سرد شده و به یکدیگر می‌چسبند و به این ترتیب، پارچه بی بافت تشکیل می‌شود. این روش برای تولید منسوجاتی مانند اسپان باند و ماسک‌های تنفسی مناسب است.
- روش ریسندگی در مذاب: در این روش، الیاف پلیمری مذاب از طریق روزنه‌های ریز به بیرون رانده می‌شوند و پس از سرد شدن، به یکدیگر می‌چسبند و پارچه بی بافت را تشکیل می‌دهند. این روش برای تولید منسوجاتی مانند میکروفایبر و لباس‌های ورزشی مناسب است.
انتخاب روش تولید مناسب به عوامل مختلفی مانند نوع الیاف، ضخامت و استحکام مورد نظر، کاربرد نهایی و هزینه تولید بستگی دارد.
علاوه بر روش‌های کلی ذکر شده، روش‌های دیگری نیز برای تولید منسوجات بی بافت وجود دارد که در حال توسعه و تکامل هستند.
کاربرد منسوجات بی بافت در زندگی و روزمره
منسوجات بی بافت که با نام‌های نبافته، سوزنی و یکبار مصرف نیز شناخته می‌شوند، نقشی فراتر از تصور در زندگی روزمره ما ایفا می‌کنند. این منسوجات به دلیل تنوع و مزایای منحصر به فرد، در طیف گسترده‌ای از کاربردها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در ادامه به برخی از کاربردهای رایج منسوجات بی بافت در زندگی روزمره اشاره می‌کنیم:
بهداشت و مراقبت شخصی:
- ماسک: ماسک‌های پزشکی و بهداشتی از جمله پرکاربردترین منسوجات بی بافت هستند که برای جلوگیری از انتقال ذرات معلق در هوا و عوامل بیماری‌زا استفاده می‌شوند.
- دستمال مرطوب: دستمال‌های مرطوب برای نظافت دست و صورت، پاک کردن آرایش و مصارف بهداشتی دیگر کاربرد دارند.
- پد بهداشتی: انواع مختلف پد بهداشتی از جمله پد روزانه، پد شبانه و تامپون از منسوجات بی بافت تولید می شوند.
- پوشک بچه: پوشک‌های بچه از لایه‌های مختلف منسوجات بی بافت تشکیل شده‌اند که قابلیت جذب بالایی دارند و به راحتی تعویض می‌شوند.
- گان و لباس بیمارستانی: گان و لباس‌های بیمارستانی از منسوجات بی بافت یکبار مصرف تولید می‌شوند تا از انتقال عفونت جلوگیری شود.
آشپزخانه و لوازم منزل:
- دستمال آشپزخانه: دستمال‌های آشپزخانه از منسوجات بی بافت مختلفی مانند اسپان باند و مایکروفایبر تولید می‌شوند و برای نظافت سطوح مختلف کاربرد دارند.
- کیسه زباله: کیسه‌های زباله در اندازه‌ها و رنگ‌های مختلف از منسوجات بی بافت تولید می‌شوند و برای جمع آوری و دور ریختن زباله استفاده می‌شوند.
- فیلتر قهوه و چای: فیلترهای قهوه و چای از منسوجات بی بافت تولید می‌شوند و برای تهیه قهوه و چای بدون تفاله استفاده می‌شوند.
- دستمال‌های مرطوب ضدعفونی کننده: دستمال‌های مرطوب ضدعفونی کننده برای نظافت سطوح و دست‌ها از آلودگی و جرم استفاده می‌شوند.
صنعت و کشاورزی:
- کیسه‌های بذر و کود: کیسه‌های بذر و کود از منسوجات بی بافت ضد آب تولید می‌شوند تا از محصولات کشاورزی در برابر رطوبت و آلودگی محافظت کنند.
- پارچه‌های گلخانه‌ای: پارچه‌های گلخانه‌ای از منسوجات بی بافت تولید می‌شوند تا از محصولات کشاورزی در برابر سرما، گرما، باد و آفات محافظت کنند.
فرایند تولید منسوجات بی بافت
فرایند تولید منسوجات بی بافت شامل مراحلی است که در نهایت منجر به تبدیل الیاف یا رشته‌ها به پارچه‌ای بدون تار و پود می‌شود. این مراحل به طور کلی به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- آماده سازی الیاف:
- در این مرحله، الیاف یا رشته‌های مورد نظر از مواد اولیه‌ای مانند پلی پروپیلن، پلی اتیلن، ویسکوز یا پنبه تهیه می‌شوند.
- الیاف ممکن است به صورت ذوب شده، جامد یا به صورت لایه‌ای از الیاف کوتاه باشند.
- تشکیل وب:
- در این مرحله، الیاف یا رشته‌ها با استفاده از روش‌های مختلفی به یکدیگر متصل می‌شوند. روش‌های مورد استفاده شامل موارد زیر است:
- روش‌های مکانیکی: مانند روش سوزنی، روش تار عنکبوتی و روش پرس گرم
- روش‌های شیمیایی: مانند روش اتصال با رزین و روش اتصال با حلال
- روش‌های ذوب شدن: مانند روش مذاب دمیده و روش ریسندگی در مذاب
- انتخاب روش اتصال به نوع الیاف، ضخامت و استحکام مورد نظر و کاربرد نهایی پارچه بستگی دارد.
- تکمیل:
در این مرحله، پارچه بی بافت ممکن است با استفاده از روش‌های مختلفی مانند رنگرزی، چاپ، لمینیت یا آهار تکمیل شود.هدف از این مرحله، بهبود ظاهر، عملکرد و یا ویژگی‌های خاص پارچه بی بافت است.
کنترل کیفیت:
در تمام مراحل تولید، از روش‌های مختلف کنترل کیفیت برای اطمینان از انطباق پارچه بی بافت با استانداردهای مورد نظر استفاده می‌شود.
تنوع روش‌های تولید منسوجات بی بافت، امکان تولید پارچه‌هایی با ویژگی‌های منحصر به فرد را برای کاربردهای مختلف فراهم می‌کند.منسوجات بی بافت به دلیل مزایایی مانند سرعت و سهولت تولید، تنوع، قابلیت تنفس، ضد آب بودن، ضد میکروب بودن و قابلیت بازیافت، در صنایع مختلف کاربرد گسترده‌ای دارند.
با پیشرفت تکنولوژی و ظهور نوآوری‌های جدید، انتظار می‌رود در آینده شاهد تنوع بیشتر و کاربردهای جدیدتر برای منسوجات بی بافت باشیم.
.
